ماجرا باز هم برمی گردد به قرارداد ۶ صفحه ای كه در سال ۱۳۷۰، احمد شاملو طی آن امتیاز نشر تمامی آثارش که تا سال ۷۰ چاپ شده بود( به جز چند اثر از قبیل: دن آرام، كتاب كوچه ، آهنگ های فراموش شده، زیرخیمه گرگرفته شب و تعدادی از آثار كودك، و کتابهای مشترک با دیگران) را به فردی با نام حسین ثقفی فر به عنوان ناشر و درمقابل مبلغ مندرج در این قرارداد می سپارد و در ادامه گویا (برای اینکه جز ادعا چیزی در این زمینه در دست نداریم) ثقفی فر؛ این امتیاز را طبق یكی از بندهای قرارداد به نشر نگاه می فروشد و از آن پس علیرضا رئیس دانایی(مدیر نشر نگاه) به عنوان قائم مقام ثقفی فر تمامی حقوق قرارداد مذكور را دراختیار می گیرد.
از طرفی در این قرارداد مسائل دیگری نیز مطرح شده اند كه مهمترین آن ها حضور ع.پاشایی و آیدا شاملو (همسر زنده یاد شاملو) به عنوان سرپرست مادام العمر آثار شاملو است كه پس از فوت این شاعر تاكنون جنجال هایی بر سر این قضیه شكل گرفته و تلاش های مرحوم سیاوش و سیروس شاملو(فرزندان احمد شاملو) برای بی اعتبار خواندن این سرپرستی ازجمله این جنجال هاست.
اول: ع.پاشایی به مندرجات قرارداد، پایبند نیست
آنچه این بار ازسوی رئیس دانایی و وكلایش مورد شكایت قرار گرفته است، انتشار دو مجموعه با نام های «از زخم قلب ...» (چاپ نشر چشمه، ۱۳۷۵) و «بن بست ها و ببرهای عاشق» (چاپ نشر ثالث، ۱۳۷۷) است كه قراردادهای این دو مجموعه توسط ع.پاشایی با این دو انتشارات بسته شده. انتشارات نگاه طی این شكایت نامه مدعی شده است كه در این دو مجموعه آثار شاملو كه براساس قرارداد سال۷۰ امتیاز نشرشان واگذار شده است، ازسوی ع.پاشایی و توسط دو ناشر دیگر به چاپ رسیده و این امر به معنای نقض قرارداد به شمار می آید.
علیرضا رئیس دانایی (مدیر نشر نگاه) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، ضمن شرح موارد شكایت افزود: متاسفانه آقای پاشایی مدت هاست بدون توجه به حقوق انتشارات نگاه، به بستن قرارداد با ناشران دیگر و انتشار آثار احمد شاملو كه امتیاز نشرشان در انحصار نگاه است، مبادرت می ورزند و به تذكراتی كه بارها به ایشان داده ایم؛ توجهی نداشته اند.
دوم: پاشایی یک سوم آثار شاملو را غیرقانونی منتشر کرده است
وی درمورد احتمال شكایت از دو نشر ثالث و چشمه گفت: ما از این دو ناشر گله و شكایتی نداریم، چون هر ناشر دیگری هم، این آثار را چاپ می كرد. ما از عسكری پاشایی شكایت داریم زیرا باوجود آگاهی از مندرجات قرارداد بسته شده در سال ۱۳۷۰، و انتقال آن با نظارت شخص احمد شاملو به نشر نگاه، حقوق نگاه را نادیده گرفته و این انتشارات را متحمل خساراتی كرده اند.
رئیس دانایی ادامه داد: زنده یاد احمد شاملو جمعا ۱۲۰۰ صفحه شعر داشته اند كه حقوق نشر آن ها بجز مجموعه «حدیث بی قراری ماهان» كه توسط نشر چشمه منتشر شده است، به نشر نگاه تعلق دارد. اما آقای پاشایی طی دو مجموعه «از زخم قلب ...» (نشر چشمه) و «بن بست ها و ببرهای عاشق»(نشر ثالث) حدود ۴۰۰ صفحه، یعنی یك سوم اشعار شاملو را برخلاف قرارداد مذكور، به چاپ رسانده كه این كار عرفاً و قانوناً خلاف است.
سوم: تا امروز به احترام شاملو شکایت نکردم
این ناشر در پاسخ به این سوال كه چرا در سال ۷۵ و ۷۶ كه چاپ نخست این دو كتاب در زمان حیات احمد شاملو به بازار آمد، تا به امروز شكایتی نكرده است، گفت: چاپ این دو مجموعه از همان نخست غیرقانونی بود و ما می توانستیم شكایت كنیم. اما به احترام احمد شاملو تا به امروز این كار را نكرده بودیم. ولی رویكرد غیراخلاقی آقای پاشایی كه علناً بر نادیده گرفتن حقوق نگاه، پافشاری می كنند، ما را بر آن داشت كه از حقوق قانونی خود دفاع كنیم.
وی درباره انتشار گیل گمش به ترجمه شاملو نیز اشاره كرد: آقای پاشایی در انتشار گیل گمش نیز، حقوق نگاه را نادیده گرفتند و طی یك قرارداد كه قانونا اعتباری ندارد، چاپ این كتاب را به نشر چشمه سپردند.
چهارم: حق انتشار گیل گمش ترجمه شاملو، تنها به نگاه تعلق دارد
رئیس دانایی در این مورد اضافه كرد: من طی قراردادی كه با احمد شاملو بسته بودم، در سال ۷۲ نسخه¬ی اولیه این كتاب را به ارشاد فرستادم كه به دلیل ایرادات وارد شده، این كتاب به بازار نیامد. بعدها طی ملاقاتی كه در بیمارستان با احمد شاملو داشتم، ایشان با حسرت گفتند من می میرم و بلاخره گیل گمش را نخواهم دید. اما بعداز مرگ شاملو، آقای پاشایی مجوز نشر این كتاب را با انتشارات چشمه اخذ كرده و آن را منتشر كردند. این درحالی ست كه قرارداد چاپ این كتاب متعلق به من بود و هزینه های فراوانی را برای صفحه بندی، حروف چینی و چاپ آن متحمل شده بودم.
وی ضمن رد گفته های ع.پاشایی، كه در شماره ۱۸۳۸، سال ۸۰ روزنامه ایران، به چاپ رسیده بود، اظهار داشت: مطالبی كه آقای پاشایی درباره راضی نبودن شاملو از كیفیت نمونه ها و حتی ترجمه خود و همچنین نقل این مطلب ازسوی شاملو، مبنی بر پرداخت خسارت به نشر نگاه، اساسا كذب بوده و داستانی ست كه پاشایی خود آن را ساخته و پرداخته است.
پنجم: پاشایی، امضای شاملو را جعل کرده است
رئیس دانایی ضمن بیان این مطلب كه سرپرستی پاشایی بر آثار شاملو را به رسمیت نمی شناسم، گفت: زمانی احمد شاملو چنین تصمیمی گرفت اما من شاهد های زنده ای دارم (ازجمله آیدا شاملو) كه خود شاملو نیز، بعد ها با سرپرستی پاشایی مشكل داشت. به هر حال حتی با پذیرفتن سرپرستی ایشان نیز، قراردادهایی كه برخلاف قانون با ناشران دیگر بسته اند، پذیرفتنی نیست.
وی با جعلی دانستن، امضای برگه ای كه پاشایی از شاملو ارائه كرده و به آن استناد می كند (مبنی بر موافقت شاملو با استفاده از اشعارش در قالب های مختلف ازجمله چاپ گزیده اشعار ازسوی پاشایی) افزود: طبق تایید پسران شاملو(سیاوش و سیروس) این امضا؛ اصل نیست. اما حتی اگه بپذیریم كه این برگه یك سند محضری ست، بازهم قانونی نیست زیرا مثل این است كه مالك، ملكش را به دو نفر بفروشد.
ششم: پاشایی باید فیلم و زینک ها را تحویل دهد
این ناشر همچنین درباره پایگاه اینترنتی shamlou.org كه به انتشار الكترونیكی آثار شاملو مبادرت دارد، اضافه كرد: حتی ما می توانیم به وجود چنین سایتی نیز شكایت كنیم زیرا این ادعا كه این سایت باعث می شود مشتریان كتاب های نشر نگاه كم شوند، ادعای معقول و قابل اقدام است.
رئیس دانایی درباره چند ناشر دیگر كه برخی از آثار شاملو مانند شعر پریا را منتشر كرده اند، گفت: ابتدا قصد داشتیم از خانه ادبیات و نشر نظر نیز شكایت كنیم اما آنها محترمانه عذرخواهی كردند و ما پذیرفتیم. اما شكایت از انتشارات شاملو در مشهد، همچنان به قوت خود باقی است و ازسوی وكلای نگاه پیگیری خواهد شد.
این ناشر در ادامه سخنانش پیشاپیش پاشایی را بازنده دادگاه خواند و اظهار داشت: آقای پاشایی باید ضمن تحویل تمامی فیلم و زینك های كتاب هایی كه ازسوی ناشران دیگر به چاپ رسیده است، خسارات وارد شده به انتشارات نگاه را نیز بپردازد.
